Maak kennis met Eveline,
een VUB-prof on sabbatical leave
in Keizersberg
In Keizersberg strijken heel wat mensen neer; sommige voor langere tijd, andere voor een kortere periode. De voorbije en de komende maanden tot het einde van het academiejaar heb je – voor wat die laatste categorie betreft – misschien al wel eens een babbeltje geslagen met Eveline. Zij reserveerde dit academiejaar een werkplek in de gezamenlijke co-working op de tweede verdieping van de noordvleugel. Wie is Eveline? Wat doet zij in het leven? En wat betekent Keizersberg voor haar?
Een VUB-prof on sabbatical leave
‘Ik ben Eveline’, gaat Eveline van start. ‘Ik ben bio-ingenieur; ik heb aan de VUB gestudeerd en ben er 10 jaar geleden als prof aan het werk gegaan. Als prof geef ik uiteraard les, maar ik heb ook een eigen – ondertussen vrij grote – onderzoeksgroep die ik manage en begeleid. Mijn werk is enorm inspirerend; telkens duiken er weer interessante onderzoekslijnen op. Ik kan de knop daardoor soms moeilijk omdraaien en blijf bij wijze van spreken dag en nacht bezig. Tegelijk vraagt het ontwikkelen van nieuwe ideeën dat je soms je hoofd eens leeg kan maken. Dat lukte mij niet meer. Daarom heb ik beslist om een sabbatsjaar te nemen.
Normaal gaan mensen op sabbatical leave naar het buitenland. Maar ik heb momenteel 17 doctoraten lopen; ik kon die studenten niet zomaar in de steek laten. Daarom ging ik voor een originelere formule: ik ga 3 dagen naar de VUB om alles in goede banen te leiden en 2 dagen per week houd ik sabbat. Ik wist dat ik een aparte plek moest vinden voor die 2 dagen zodat ik écht zou kunnen deconnecteren en tot rust komen. Na wat googelen kwam ik op Keizersberg uit. Ik voelde meteen dat dit de juiste plek was voor mij. De energie van het gebouw, de architectuur, de geschiedenis die hier in de muren hangt, de groene omgeving van het park, dat alles brengt mij in de juiste mindset. Hier hadden, zo stel ik het mij voor, de mensen tijd en werd het leven niet gedomineerd door snelle berichten en allerhande meetings. Ik pik die energie op en kan hier daardoor goed denken. Ik heb hier al heel wat nieuwe inzichten opgedaan en ideeën uitgewerkt in functie van het opstarten van spin-offs rond ons onderzoek.’
Het boeiende leven van zwammen
‘Op wetenschappelijk vlak ligt mijn focus op de microbiologie’, gaat Eveline verder. ‘Mijn team en ik bestuderen micro-organismen, zoals (o.a.) zwammen en schimmels. Naast fundamenteel onderzoek omtrent de wijze waarop die organismen groeien, hun omgeving voelen en erop reageren, houden wij ons ook bezig met het zoeken naar toepassingen in functie van duurzaamheid en circulariteit. Wij onderzoeken bijvoorbeeld hoe we micro-organismen kunnen gebruiken om groene brandstoffen te ontwikkelen. Of we kijken hoe we chemicaliën kunnen maken uit landbouwafval. Of we gaan na hoe we de productie van bioplastics uit organisch materiaal kunnen verbeteren en verhogen. Er is technisch immers al heel wat mogelijk maar de processen zijn vaak nog niet geoptimaliseerd.
Binnen die groep van micro-organismen vind ik in het bijzonder zwammen en schimmels enorm boeiend’, vertelt Eveline. ‘Ze hebben in zekere in iets mysterieus: ze zijn redelijk onzichtbaar, we zien ze alleen in de herfst, maar ze zitten uiteraard wél altijd in de bodem. Evolutionair gezien zijn fungi heel belangrijk omdat ze zich hebben weten aan te passen aan heel wat veranderende omstandigheden. Inzicht in hoe dat verliep, kan ons ook nu helpen. Zonder zwammen zouden we overigens geen groei kennen, want zij ondersteunen de groei van planten en bomen. Wij bestuderen ze om bijvoorbeeld na te gaan of ze geen rol kunnen spelen in het afbreken van vervuilende stoffen. Of we onderzoeken of we zwammen niet kunnen gebruiken om nieuwe materialen te ontwikkelen. Onlangs werd bijvoorbeeld een handtas gemaakt van ‘leder’ dat gemaakt was op basis van zwammen.’
Bottom-up en multidisciplinair
‘Ons onderzoeksterrein is booming business’, gaat Eveline door. ‘De ene na de andere onderzoekslijn ontstaat. Niet van bovenaf, maar gewoon vanop het terrein. De VUB is daarvoor een interessante hub. In vergelijking met de bio-ingenieursfaculteit van KU Leuven zijn wij klein: een 80-tal studenten starten aan de studies; in de hogere jaren studeren er doorgaans een 40 à 50-tal. Dat kleinere aantal maakt dat wij als prof onze studenten persoonlijk kennen en heel interactief kunnen les geven. Vanaf de masters draaien onze studenten gewoon mee in de labo’s waardoor ze gestimuleerd worden om echte onderzoekers te zijn. Wij proberen hen te triggeren om innovatief te denken en geven veel ruimte aan nieuwe ideeën. Zodra een student met een idee komt, laten wij hen experimenteren. Zo komt van het een al snel het ander en wordt er weer een nieuwe onderzoekslijn aangeboord.
Typisch voor ons onderzoeksveld is ook dat het multidisciplinair is. Precies omdat wij ook toepassingsgericht zijn, moeten wij wel samenwerken met mensen uit andere disciplines. Als we zwammen willen gebruiken om bouwafval af te breken, is samenwerken met architecten onontbeerlijk. Als we ‘leder’ ontwikkelen op basis van schimmelstructuren hebben we veel aan textielingenieurs of aan mensen uit de fashionindustrie. Wij moeten dus buiten de gangbare kaders durven denken, maar dat samenwerken met ontwerpers, kunstenaars, ingenieurs uit andere disciplines, … maakt ons werk net zó boeiend’, besluit Eveline.
Het momentum is er
‘Ons onderzoeksterrein ontploft bij wijze van spreken’, herhaalt Eveline, ‘en dat heeft ook te maken met het feit dat er vanuit verschillende hoeken heel wat interesse is in ons onderzoek. We beleven écht een momentum: zowel bij de industrie, universiteiten, de politiek, Europa, maar ook bij de consumenten zien wij een intrinsieke wens om te verduurzamen. Vooral jongeren spelen daarbij een rol. Wij krijgen veel aanvragen van jongeren om stage te lopen. Hoewel de toestand van de wereld bij wijze van spreken ernstig is, blijf ik toch hoopvol’, vertelt Eveline nog. ‘De verandering gaat heel traag – mensen hebben daar nu eenmaal vaak wat weerstand tegen – maar ik geloof werkelijk dat er verandering zal komen wanneer het echt urgent wordt. Op technologisch vlak zijn we er alleszins klaar voor.’
Gepassioneerd van kindsbeen af
‘Waar komt al die passie voor je job en je onderzoeksterrein vandaan?’, vraag ik tot slot. ‘Die zat er al in van kindsbeen af’, vertelt Eveline. ‘Als kind al verzamelde ik insecten in onze tuin en onderzocht ik ze. In het tuinhuis in onze tuin had ik een schooltje ingericht en daar gaf ik les aan de buurtkinderen. Ik had bovendien van mijn ouders een schrijfmachine gekregen waar ik als 6-jarige al verhaaltjes op schreef. Je zou dus kunnen zeggen dat ik vandaag nog altijd doe wat ik toen al deed: onderzoek, lesgeven en schrijven. Je begrijpt nu misschien beter hoe moeilijk het voor mij soms is om te stoppen’, besluit Eveline al lachend. 😊